“Leiderschap is vaak een contradictio in terminis”,
zegt prof.dr. Bas Kodden; hoogleraar Leadership & Management Development, coördinator van het Centre for Strategy, Organization & Leadership en directeur van het Executive MBA en Full Time MBA-programma aan Nyenrode Business Universiteit. Zijn onderzoeks- en onderwijsfocus ligt op leiderschap, ondernemerschap en persoonlijke ontwikkeling.
Hij noemt het een paradox, waarbij ons gedrag wordt aangestuurd door onze primaire drijfveren. De meeste leidinggevenden leiden wanneer ze het vooral niet zouden moeten doen, en geven geen leiderschap wanneer ze dat zouden moeten doen, zegt Bas Kodden in zijn boek ‘The Devil Inside‘.
Omgaan met onze drijfveren en deze paradox vraagt naast zelfkennis ook veel ervaring en expertise van leiders. Los kunnen laten staat centraal in zijn boek.
De meeste leidinggevenden “stappen in” wanneer ze zouden moeten “uitstappen” en “stappen uit” wanneer ze moeten “ingrijpen”, getriggerd door angst, ego en (een overdaad) aan empathie, schrijft Kodden.
Om effectief leiding te geven moet je dus weten welke emoties of gevoelens jouw gedrag aansturen. Op het moment dat je je realiseert wat jouw gedrag triggert, begin je de acties en het gedrag van anderen beter te begrijpen.
Al in 2013 wees een onderzoek van Korn/Ferry uit dat zelfbewustzijn lijkt te correleren met de algehele financiële prestaties van organisaties. De bedrijven met het grootste percentage zelfbewuste werknemers presteerden consequent beter dan de bedrijven met een lager percentage. Dat betekent nogal wat voor jou als leider binnen jouw organisatie. Want als leider moet je je niet alleen bewust zijn van je eigen emoties, je moet je ook bewust zijn van de emoties die het gedrag van jouw teamleden sturen. Verrassend genoeg (of niet!) was het negeren van die menselijke factor een van de redenen die hebben bijgedragen aan de ondergang van Nokia als ‘s werelds beste mobiele-telefoonbedrijf.
Wat is zelfbewustzijn nu werkelijk?
Dr. Tasha Eurich is een organisatiepsycholoog en executive coach, met een bijzondere focus op de kracht van zelfbewustzijn in leiderschap.
Dr. Eurich heeft een grootschalige – 4 jaar durende – wetenschappelijke studie naar zelfbewustzijn uitgevoerd. Het onderzoek bestond uit 10 afzonderlijke onderzoeken met bijna 5.000 deelnemers. Het doel van het onderzoek was om te onderzoeken wat zelfbewustzijn werkelijk was, waarom leiders het nodig hadden en hoe leiders het konden vergroten.
Op basis van deze zelfbewustzijnstudie trok Dr Eurich 3 belangrijke conclusies;
1; Er zijn twee soorten zelfbewustzijn
2; Ervaring en macht belemmeren zelfbewustzijn
3; Introspectie verbetert niet altijd het zelfbewustzijn
1; Er zijn twee soorten zelfbewustzijn; interne zelfbewustzijn en externe zelfbewustzijn
In het onderzoek beschrijft Dr Eurich dat Zelfbewustzijn verwijst naar: Waarden, naar passies, aspiraties, de fit met jouw omgeving. Naar Gedachten, gevoelens, gedragingen. Sterke punten, zwakke punten en de impact op anderen.
Het interne zelfbewustzijn gaat over hoe duidelijk we de onderwerpen zien die hierboven staan beschreven. Ze ontdekten dat intern zelfbewustzijn geassocieerd is met hogere job- en relatietevredenheid, persoonlijke en sociale controle en geluk; het is negatief gerelateerd aan angst, stress en depressie.
Het externe zelfbewustzijn gaat over hoe anderen ons zien in relatie tot onszelf. Voor leiders die zichzelf zien zoals hun werknemers, blijkt dat hun werknemers over het algemeen een betere relatie met deze leiders hebben, voelen zich meer tevreden over deze leiders en zien ze hen in het algemeen als effectiever.
De onderzoekers gingen ervan uit dat een leider met een hoog intern zelfbewustzijn ook een hoog extern zelfbewustzijn zou hebben. Uit de resultaten bleek dat ze ongelijk hadden: er is vrijwel geen verband tussen hen.
2; Ervaring en macht belemmeren zelfbewustzijn
Dr. Eurich ontdekte een verrassende discrepantie tussen geloven zelfbewust te zijn en werkelijk zelfbewust zijn. Hoewel de meeste mensen denken dat ze zelfbewust zijn, voldoet slechts 10-15% van de mensen die ze hebben onderzocht daadwerkelijk aan de criteria.
Hoe meer macht een leider heeft, hoe groter de kans dat ze hun vaardigheden en capaciteiten overschatten.
Dit komt doordat senior leiders minder mensen boven zich hebben die openhartige feedback kunnen geven. En ook omdat hoe meer macht een leider uitoefent, des te minder comfortabel mensen zullen zijn om hen constructieve feedback te geven, uit angst dat dit hun carrière zal schaden. Deze leiders zijn minder bereid om naar feedback te luisteren – ze denken dat ze meer weten dan hun werknemers.
Hoewel de meeste mensen denken dat ze zelfbewust zijn, voldoet slechts 10-15% van de mensen die ze hebben onderzocht daadwerkelijk aan de criteria.
3; Introspectie verbetert niet altijd jouw zelfbewustzijn
Het probleem met introspectie, zegt Dr Eurich; je doet het niet goed!
In het algemeen kun je stellen dat introspectie leidt tot zelfbewustzijn. Echter, dat is alleen een juiste aanname als die introspectie ook correct wordt uitgevoerd. Maar de meeste mensen doen het verkeerd, concluderen de onderzoekers!
Het zoeken naar de redenen achter een bepaalde reactie of bepaald gedrag moet een activiteit zijn die objectief wordt uitgevoerd. Helaas kan de combinatie van ervaringen uit het verleden en een laag zelfbeeld of eigenwaarde ons tot verkeerde conclusies drijven.
In plaats van een negatieve innerlijke criticus toe te staan om de introspectievragen te beantwoorden, raadt Dr. Eurich aan om “Waarom” te vervangen door “Wat”. Uit haar onderzoek bleek dat heel zelfbewuste mensen zich minder dan 150 keer afvroegen “waarom”, maar zich meer dan 1000 keer afvroegen “wat”.
Dus in plaats van te vragen waarom Erik (jouw werknemer) jou negatieve feedback heeft gegeven, zou je jezelf moeten afvragen: “Wat zijn de stappen die ik in de toekomst moet nemen om mijn werk beter te doen?”
‘Wat’-vragen helpen ons objectief, toekomstgericht en in staat te blijven om op basis van onze nieuwe inzichten te handelen.
Conclusie
Om door zelfbewustzijn een betere leider te worden, moet je het volgende doen:
- Focus op het opbouwen van zowel intern als extern zelfbewustzijn;
- Zorg voor eerlijke feedback van liefdevolle critici;
- Vraag wat in plaats van waarom.
Waar ik jou mee kan helpen;
Ik help leiders om hun leiderschap nog verder te ontwikkelen. Om inzichten te krijgen in zichzelf en hoe zij interacteren met de wereld om hen heen. Dat gaat over vaardigheden. Over technieken. Over theorieën. Maar vooral ook over zelfbewustzijn. En je weet nu wat zelfbewustzijn met leiderschap te maken heeft.
Werken met mij aan jouw zelfbewustzijn – en daarmee jouw leiderschapsontwikkeling – is een gezamenlijke reis. Ik heb een prachtige verzameling interventies beschikbaar op mentaal, fysiek, emotioneel en spiritueel niveau waaruit ik kan putten wanneer ik jou ondersteun bij individuele of teambrede veranderingstrajecten.
Harmen Helpt. Waar kan ik jou mee helpen?
Ik wens jou genoeg!
Harmen Stakenburg
